Użytki rolne zajmują 74,4% ogólnej powierzchni gminy (16 153 ha), a tereny leśne 15,3%. Pozostałe 10,3% stanowią grunty pod zabudową, wodami, nieużytkami oraz powierzchnią dróg itp.
Średnia wielkość gospodarstwa rolnego w gminie wynosi około 4,0 ha, z czego 87% stanowią użytki rolne, 9% lasy i grunty leśne, a około 4% zajmują pozostałe grunty. W poszczególnych gospodarstwach struktura użytkowania ziemi jest zróżnicowana, jednak zdecydowanie największą powierzchnię zajmują użytki rolne. Często udział ich dochodzi do 80-90% nawet w sytuacji, gdy gospodarstwo nie prowadzi działalności rolniczej.
Struktura użytkowania gospodarstw rolnych jest wyraźnie zróżnicowane w poszczególnych sołectwach gminy (tab. 1), co jest związane z lokalnymi warunkami środowiskowymi – zwłaszcza wzniesieniem terenu oraz jego spadkami.
Lp. |
Sołectwo |
Grunty orne |
Łąki i pastwiska |
Lasy |
Inne grunty |
[%] |
|||||
1. |
Chochołów |
25,9 |
67,7 |
5,2 |
1,2 |
2. |
Ciche |
23,6 |
66,1 |
10,2 |
0,1 |
3. |
Czarny Dunajec |
18,3 |
69,6 |
4,0 |
8,1 |
4. |
Czerwienne |
24,9 |
59,6 |
15,4 |
0,1 |
5. |
Dział |
35,8 |
60,5 |
3,5 |
0,2 |
6. |
Koniówka |
22,3 |
70,6 |
3,3 |
3,8 |
7. |
Odrowąż |
32,9 |
57,8 |
8,9 |
0,4 |
8. |
Piekielnik |
26,9 |
56,4 |
12,9 |
3,8 |
9. |
Pieniążkowice |
28,1 |
61,8 |
9,9 |
0,2 |
10. |
Podczerwone |
22,6 |
74,4 |
2,8 |
0,2 |
11. |
Podszkle |
21,6 |
42,0 |
35,8 |
0,6 |
12. |
Ratułów |
19,4 |
64,9 |
15,6 |
0,1 |
13. |
Stare Bystre |
32,3 |
55,2 |
11,5 |
1,0 |
14. |
Wróblówka |
32,7 |
64,6 |
1,8 |
0,9 |
15. |
Załuczne |
25,9 |
67,9 |
5,9 |
0,3 |
Tabela 1. Struktura użytkowania gospodarstw rolnych w poszczególnych sołectwach gminy Czarny Dunajec – stan na czerwiec 1999 roku
Warunki dla produkcji rolniczej w gminie nie są zbyt korzystne. Wynika to zarówno z położenia w regionie górskim, słabej zasobności pokarmowej gleb oraz niewłaściwej struktury agrarnej (nadmierne rozdrobnienie gospodarstw). Na powyższe nakładają się niekorzystne czynniki demograficzne i brak specjalizacji produkcji oraz uwarunkowania ekonomiczne. Występujące tu warunki klimatyczno-glebowe umożliwiają przede wszystkim prowadzenie chowu i hodowli bydła (zwłaszcza mlecznego) oraz owiec ras górskich. Niską jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy odzwierciedla wartość „wskaźnika jakości”, który wynosi poniżej 40, podczas gdy dla całego województwa małopolskiego jego średnia wartość wynosi 68,0.
Na terenie gminy dominują gleby niskich klas bonitacyjnych, głównie V i VI. Zajmują one aż 76% powierzchni użytków rolnych. Gleby IV klasy bonitacyjnej występują na 23% powierzchni użytków rolnych, a gleby o najwyższej tu wartości produkcyjnej i zaliczane do klasy III zajmują zaledwie 1% użytków rolnych.
Z powyższych powodów mieszkańcy gminy widzą ograniczone perspektywy rozwoju swoich gospodarstw rolnych tym bardziej, że w branży rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo itp. funkcjonuje tylko kilkanaście zarejestrowanych podmiotów gospodarczych.
Mimo niekorzystnych uwarunkowań produkcyjno-środowiskowych, spośród przeszło 3800 gospodarstw rolnych znajdujących się na terenie gminy około 64% prowadzi działalność rolniczą (czasem łącznie z pozarolniczą), a około 4% zajmuje się działalnością pozarolniczą. Jednak blisko jednej trzeciej gospodarstw zrezygnowano z prowadzenia jakiejkolwiek działalności (dane z Powszechnego Spisu Rolnego 2002 uzyskane w US w Krakowie). Z tego względu restrukturyzacja rolnictwa w gminie powinna być związana z wielofunkcyjnym (w tym turystycznym) rozwojem przestrzeni wiejskiej. Mowa tu o umiarkowanym rozwoju rolnictwa ekologicznego z zachowaniem zrównoważonych krajobrazów kulturowych.
Zalesienie gminy pozostaje na poziomie niewiele powyżej 15%. Istnieje jednak możliwość zwiększenia tego areału poprzez zagospodarowanie leśne rozległych terenów o bardzo niskiej wartości rolniczej. W kompleksach leśnych Beskidu Orawsko-Podhalańskiego oraz Pogórza Gubałowskiego występuje przede wszystkim pochodząca z nasadzeń świerczyna, ale także ciepłolubna buczyna i jedlina, rzadziej las jaworowy i olszyna karpacka. Kotlina Orawsko-Nowotarska stanowi specyficzną jednostkę geobotaniczną nazywaną Borami Nowotarskimi. Charakterystyczne są tu bory sosnowo-świerkowe, a na torfowiskach występują płaty reliktowej kosodrzewiny, sosny błotnej oraz brzozy. Strukturę wiekową drzewostanów ocenia się niekorzystnie. Niewielkie zasoby leśne gminy należy postrzegać jako unikatowe, ograniczając ich gospodarcze wykorzystanie.
Wykaz torfowisk | obszar |
---|---|
Bory Wylewiska | 579 ha |
Puścizna Wielka | 505 ha |
Puścizna Rękowiańska | 260 ha |
Puścizna Mała | 100 ha |
Bory Stare Pole | 93 ha |
Koniówka | 20 ha |
Piekielnik | 16 ha |
Razem | 1 576 ha |