2011-08-25 do 2011-09-10 // Oglądano: 3658 // Wstecz

Podstawowe zasady ochrony i opieki nad zabytkami reguluje: Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dn. 23 lip­ca 2003 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 162 póz. 1568) z późn. zm.

FORMY OCHRONY KONSERWATORSKIEJ:

• indywidualny wpis do rejestru zabyt­ków województwa - rejestr zabytków prowadzi Wojewódzki Konserwator Zabytków; na wszel­kie prace przy obiektach zabytkowych wpisa­nych do rejestru zabytków wymagane jest uzy­skanie pozwolenia konserwatorskiego,
• obszarowy wpis do rejestru - obej­mujący, np.: starówki miejskie, zabytkowe układy wiejskie, zespoły pałacowo-parkowe, folwarczne itp.,
• zapisy w miejscowym planie zago­spodarowania przestrzennego albo w decyzji

O ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicz­nego, decyzji o warunkach zabudowy wyma­gają uzgodnienia lub opinii WKZ,

• park kulturowy - na terenie parku mogą być ustanowione zakazy i ograniczenia na prowadzenie robót budowlanych w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zacho­wania wyróżniających się krajobrazowe tere­nów z zabytkami nieruchomymi charaktery­stycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej,
•  pomnik historii - na wszelkie pra­ce wymagane jest uzyskanie pozwolenia kon­serwatorskiego, z uwagi na fakt, że pomnik (obiekt bądź obszar) jest również wpisany do rejestru zabytków.

CO SZCZEGÓLNIE PODLEGA OCHRONIE W OBIEKTACH ZABYTKOWYCH?

•  bryła obiektu ukształtowana historycznie,

•  wystrój i kolorystyka elewacji, uwzględnia­jący elementy ozdobne i dekoracje architek­toniczne,

•   wielkość i kształt otworów okiennych, drzwiowych,

• oryginalne rodzaje pokryć dachowych, m.in.: dachówka ceramiczna, łupek, gont, strzecha,

•  forrna i materiał stolarki okiennej, podziały wewnętrzne, detale zdobnicze, kolorystyka,

•  forma i materiał stolarki drzwiowej, detale zdobnicze, kolorystyka,

•  balkony i loggie z ozdobnymi balustrada­mi,

• ukształtowanie historyczne zagospodarowa­nia terenu i ich ogrodzenie,

•  nawierzchnie ulic, alejek i ścieżek,

•  zieleń komponowana,

•  elementy małej architektury.

KTÓRE PRACE SZCZEGÓLNIE NALEŻY UZGADNIAĆ Z KONSERWATOREM?

• wszelkiego rodzaju prace konserwator­skie, restauratorskie i budowlane przy obiek­tach zabytkowych nieruchomych, ruchomych i stanowiskach archeologicznych wpisanych in­dywidualnie do rejestru zabytków oraz wszel­kiego rodzaju prace przy bryłach obiektów za­bytkowych zlokalizowanych na terenie zabyt­kowych układów urbanistycznych i ruralistycz-nych wpisanych do rejestru zabytków,
•  prowadzenie robót budowlanych w bez­pośrednim otoczeniu zabytku,
•  niektóre prace modernizacyjne (wy­miana pokrycia dachowego, malowanie elewa­cji, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, wy­miana witryn sklepowych, montaż reklam oraz wszelkich innych urządzeń wpływających na wy­gląd obiektu) - dla obiektów ujętych w gmin­nej ewidencji zabytków i chronionych przepi­sami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Przy wymianie stolarki okiennej z wyko­rzystaniem współczesnej technologii szyb ze­spolonych, wymagane jest zachowanie jedno­litego wzoru, typu i kolorystyki okien dla ca­łego budynku, ze szczegółowym określeniem wymiarów poszczególnych elementów składo­wych stolarki.

W przypadku zachowanej stolarki, wykoń­czonej oryginalnymi zdobieniami należy odtwo­rzyć w nowych oknach detal i charakter deko­racji, sposób otwierania i głębokość osadzenia w murze, grubość ram szprosów.

 

Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków:

1.  naukowego badania i dokumentowania za­bytku,

2. prowadzenia prac konserwatorskich, restau­ratorskich i robót budowlanych przy zabytku,

3. zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz je­go otoczenia w jak najlepszym stanie,

4. korzystania z zabytku w sposób zapewniają­cy trwałe zachowanie jego wartości,

5. popularyzowania i upowszechniania wie­dzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla histo­rii kultury.

Właściciel, użytkownik obiektu zabytkowego ma obowiązek:

1.  zawiadamiania WKZ o:

•  zagrożeniu dla zabytku, natychmiast po po­wzięciu wiadomości o wystąpieniu zagroże­nia,

•  zmianach dotyczących stanu prawnego za­bytku (zmianie właściciela),

•  zniszczeniu lub uszkodzeniu zabytku nie­zwłocznie po powzięciu wiadomości o wystą­pieniu zdarzenia,

2.  udostępnienia nieruchomości zabytkowej organom ochrony zabytków w celu przepro­wadzenia badań lub kontroli,

3. uzyskania pozwolenia wojewódzkiego kon­serwatora zabytków na prowadzenie prac kon­serwatorskich, restauratorskich, robót budow­lanych, badań i innych działań przy obiekcie zabytkowym,

4.   wykonania prac konserwatorskich lub robót budowlanych na podstawie decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, jeśli ich przeprowadzenie jest niezbędne ze wzglę­du na zagrożenie zniszczeniem lub istotnym uszkodzeniem zabytku,

5.  w przypadku wystąpienia zagrożenia dla zabytku nieruchomego wpisanego do reje­stru, polegającego na możliwości jego znisz­czenia .lub uszkodzenia, starosta, na wniosek WKZ, może wydać decyzję o zabezpieczeniu tego zabytku w formie ustanowienia czaso­wego zajęcia do czasu usunięcia zagrożenia.

W przypadku gdy usunięcie zagrożenia nie jest możliwe, zabytek nieruchomy może być na wniosek WKZ wywłaszczony przez starostę na rzecz gminy właściwej ze względu na miej­sce położenia zabytku lub Skarbu Państwa; tryb i zasady wywłaszczenia określa ustawa o gospodarce nieruchomościami,

6. zagospodarowanie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków na cele użyt­kowe wymaga posiadania przez jego właścicie­la lub posiadacza:

•  dokumentacji konserwatorskiej określającej stan zachowania zabytku nieruchomego i moż­liwości jego adaptacji, z uwzględnieniem histo­rycznej funkcji i wartości tego zabytku;

•  programu prac konserwatorskich przy za­bytku nieruchomym uzgodnionego z WKZ, określającego zakres i sposób ich prowadze­nia oraz wskazującego niezbędne do zastoso­wania materiały i technologie;

•  programu zagospodarowania zabytku nieru­chomego uzgodnionego z WKZ wraz z otocze­niem oraz dalszego korzystania z tego zabyt­ku; w programie należy szczególnie uwzględ­nić wyeksponowanie wartości zabytkowych obiektu,

7. finansowania prac konserwatorskich, restau­ratorskich i robót budowlanych w ramach spra­wowania opieki nad zabytkami przez osoby fi­zyczne lub jednostki organizacyjne posiadające tytuł prawny do zabytku wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałe­go zarządu, ograniczonego prawa rzeczowe­go albo stosunku zobowiązaniowego. Jeżeli tytuł prawny do zabytku nieruchomego służy jednostce samorządu terytorialnego, to finan­sowanie tych prac i robót jest zadaniem wła­snym tej jednostki. Osoba fizyczna, jednostka samorządu terytorialnego lub inna jednostka organizacyjna, będąca właścicielem bądź po­siadaczem zabytku wpisanego do rejestru albo posiadająca taki zabytek w trwałym zarządzie, może ubiegać się o udzielenie dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy tym zabytku.

Zgodnie z przepisami ustawy o ochro­nie zabytków, WKZ jest obowiązany udostęp­nić do wglądu właścicielowi lub posiadaczowi zabytku nieruchomego posiadaną przez sie­bie dokumentację tego zabytku oraz umożli­wić dokonywanie niezbędnych odpisów z tej dokumentacji.

Dotacje na prace w obiektach wpisanych indywidualnie do rejestru zabytków

Dotacja może m.in. obejmować nakłady konieczne na: 4   ekspertyzy i badania; 4     dokumentację i opracowanie programu prac;

• wykonanie projektu budowlanego; 4    zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku;

• tabilizację konstrukcyjną części składo­wych zabytku;

• odnowienie lub uzupełnienie tynków i okła­dzin architektonicznych albo ich całkowite od­tworzenie, z uwzględnieniem charakterystycz­nej dla tego zabytku kolorystyki;

• odnowienie lub całkowite odtworzenie okien, w tym ościeżnic i okiennic, zewnętrz­nych odrzwi i drzwi, więźby dachowej, pokry­cia dachowego, rynien i rur spustowych.

Instytucje dotujące prace konserwa­torskie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wojewódzki Konserwator Zabytków, samorządy: urząd marszałkowski, starostwa, gminy.

Najczęściej wymagane załączniki, niezbęd­ne do złożenia wniosku o udzielenie dotacji (każda instytucja przyznająca dotacje może określić inne dodatkowe wymogi):

1.  kopia decyzji o wpisie do rejestru zabyt­ków,

2. dokument potwierdzający posiadanie przez wnioskodawcę tytułu prawnego do zabytku,

3. harmonogram i kosztorys przewidywanych prac lub robót,

4. pozwolenie konserwatora zabytków na pro­wadzenie prac,

5. pozwolenie na budowę lub zgłoszenie ro­bót (jeżeli jest wymagane), 6. informacja o źródłach finansowania.

Wszelkie dodatkowe informacje na temat obiektów zabytkowych zlokalizowanych na te­renie danego województwa (formie ochrony konserwatorskiej, dofinansowań, wytycznych konserwatorskich itp.) można uzyskać w ade­kwatnych Wojewódzkich Urzędach Ochrony Zabytków.

 

Na podstawie opracowania przygotowanego

przez Wojewódzki Urząd

Ochrony Zabytków w Opolu